De kracht van welkom

Na weer een iets te korte nacht gevolgd door een stevig Amerikaans ontbijt gingen we vandaag naar het Massachusetss Recovery learning centre. Iedere dag splitst de groep in kleinere groepjes en volgt ieder een eigen keuze programma zodat je niet met 22 man de boel plat loopt. Ieder team heeft een teamleider die ervoor moet zorgen dat alles vlot loopt. Voor onze groep was ik dat. Een meer ceremoniele taak, maar wel belangrijk om te zorgen dat we op tijd aankomen waar we moeten zijn.

Gelukkig verliep dit zonder problemen voor ons en kwamen we zelfs iets voor tijd aan bij het recovery learning centre. Dit is een centrum voor herstel compleet gerund door mensen met ‘lived experience’ (geleefde ervaring) een mooie benaming voor ervaringsdeskundige. In dit centrum worden workshops gegeven door dezelfde mensen die er steun komen halen bij elkaar. Ze doen dit door verschillende praatgroepen over bijvoorbeeld het horen van stemmen, een alternatief voor zelfmoordgroep, maar ook door de meest uiteenlopende workshops te geven over bijvoorbeeld Zumba, meditatie en American sign language ( Amerikaanse gebaren taal). Op deze manier worden mensen in hun kracht gezet en krijgen ze weer zelfvertrouwen en voelen ze zich weer nuttig.

Maar de echte kunst zit er niet eens in wat ze doen, maar vooral in hoe ze het doen. Samen met mijn vorige reis naar Amerika heb ik al best een aantal ervaringsdeskundigen mogen ontmoeten hier en ze hebben allemaal iets gemeen in de manier waarop ze je benaderen. Dit is echter niet in woorden te vangen. Desondanks ga ik het toch proberen. Het heeft in ieder geval te maken met een basishouding. Onderliggende waarden van acceptatie en respect hebben ze echt volledig geïntegreerd. Als je binnenkomt bij een dergelijke peer support groep dan voel je je meteen welkom en op je gemakt. Alles wat je zegt wordt naar geluisterd en serieus genomen, maar ook alles wat je niet wil zeggen is prima, geen druk. Nou zijn dit voor veel hulpverleners geen vreemde waarden. Acceptatie, respect, oprecht luisteren etc. zijn waarde die we dagelijks prediken en waar we ook in ons doen en laten ons best voor doen, maar toch…. Toch wanneer je zo’n centrum binnen loopt dan is het voelbaar en daarmee ook merkbaar waarom dit bijdraagt aan herstel, zonder dat je iets hoeft te repareren. Misschien klink ik een beetje zweverig, maar ik kan mensen alleen maar uitnodigen om zelf een zo’n peer support groep te ervaren. Ook in Nederland zijn hier vast en zeker goede voorbeelden van te vinden.

Een concreter voorbeeld van wat ze daar verder goed doen is een bridge support specialist. In Amerika hebben ze allerlei verschillende opleidingen voor ervaringsdeskundigen, met specialisaties erbij. Een bridge support specialist is een dergelijke specialisatie. Het is een ervaringsdeskundige die en brug slaat tussen mensen die opgenomen zijn in een (psychiatrisch) ziekenhuis en de stap die ze naar huis maken. Het belangrijke werk wat sociaal werkers daar doen noemen zij een maintenance kant. Wat neerkomt op het onderhouden van belangrijke basisbehoeften die iedereen heeft zoals een dak boven zijn of haar hoofd, werk etc. Wat de bridge support specialist doet is met iemand samen de passie hervinden die veel mensen verloren hebben door de traumatische gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt. De sociaal werker zet als het ware de auto in elkaar met de persoon, en de bridge support specialist helpt met de brandstof. Zonder de brandstof kun je de mooiste voorwaarden van de wereld hebben, maar de auto komt niet vooruit. Wat die passie is, verschilt natuurlijk per persoon. Maar geen doel wordt door hen als onbereikbaar bestempeld. Als na jarenlange opname weer raketgeleerde wil worden dan gaan zij met jou aan de slag om dit te bereiken. De bridge support worker sluit ook aan bij de vergaderingen met de andere professionele hulpverleners om alles op elkaar af te stemmen. Hier wordt de beide expertises dus echt als aanvulling gezien en ingezet. Dit wordt ook door de overheid ondersteund waardoor de samenwerking ook echt tot stand heeft kunnen komen. Hopelijk gaan we in Nederland ook deze kant op!

Tijdens het schrijven van deze blog heb zelf ik een kleine anekdote meegemaakt over het connecten met iemand. Tijdens ons bezoek aan de Boston universiteit gisteren ben ik Bridget tegen gekomen een voormalig kok en huidig counselor die verbonden aan het National Empowerment Centre. Tijdens het uiteten hebben we samen met 4 anderen aan dezelfde tafel gezeten en met z’n allen een gezellig tijd gehad. Aan het eind van de avond facebook uitgewisseld en naar huis gegaan. Tot zover een normale avond. De volgende dag ben ik op facebook met haar in gesprek geraakt waarbij we lange tijd hebben gesproken over uiteenlopende onderwerpen van astrologie tot persoonlijke onzekerheden. Dit was een gesprek zoals ik dat alleen kende van gesprekken met jarenlange vrienden, waarin je alles met elkaar kunt bespreken. Voor mij was dit dus een voorbeeld van het aangaan van een connectie werkt. Bijzonder wanneer je bezig bent het leren van hart tot hart gesprekken en je dit meteen mag ervaren met iemand die vrijwel een complete vreemde voor je is. Sluit mooi aan bij het doel van deze reis, een (andere) manier te leren om écht contact te maken.

De volgende dag woesndag zijn we op bezoek gegaan bij een instelling genaamd People inc. Geleid door steve mycio. Steve is zelf ooit in een ziekenhuis opgenomen voor psychische problemen en voelde zich niet erg gastvrij behandeld. Na zijn opname zogenaamde respit houses (respijt huizen) gaan opzetten. Deze wederom compleet door ervaringsdeskundige gerunde huizen zijn een opvang van mensen die een emotionele crisis doormaken. Zij kunnen tot maximaal 5 dagen blijven en het enige wat ze daar doen is luisteren en met je praten. Wederom geen advies en geen zorgen overnemen, gewoon luisteren en aanwezig zijn. Het effect is een flinke verlaging van het aantal ziekenhuis opnames voor een fractie van de prijs. Blijkbaar heeft dit dus een dermate groot helend effect dat mensen naar 5 dagen er weer tegenaan kunnen.

In gesprekken vandaag hebben we geprobeerd om wat van de succesfactoren te identificeren. Dit is echter lastig om te doen, maar één van mijn persoonlijke conclusies is vooral dat ze de mensen hier op een andere manier serieus nemen dan dat wij dat doen. Als hier iemand geen medicatie voor psychoses wil nemen, geen contact met familie wil komen of niet uit bed wil komen de hele dag dan wordt dit gerespecteerd als de keuze van die persoon. Ondanks dat ze hier ook ooit knarsetandend toe zitten te kijken hoe iemand keus na keus blijft maken waarvan de hulpverlener of in dit geval dus de ervaringsdeskundige het idee heeft dat het totaal niet bijdraagt aan herstel. Belangrijker is namelijk het proces van de persoon, dit kun je moeilijk sturen en helemaal niet forceren. Zij wachten daarmee tot de persoon zelf tot een conclusie komt dat het ook anders kan. Dat is het moment dat ze er zijn, dat ze je opvangen en er voor je zijn. Geen zie je nou wel of ik heb het je toch gezegd, geen confrontaties met de in jouw ogen foute keuzes, maar juist op dat moment volledig klaar staan voor de persoon en in gesprek gaan over hoe het anders kan. Dit vereist de kunst van op je handen kunnen zitten, misschien wel het moeilijkste voor de gemiddelde hulpverlener en ook voor mij af en toe erg lastig. Maar je geeft iemand een enorm gevoel van gastvrijheid en vertrouwen wat volgens mij twee kern elementen zijn in het faciliteren van herstel.

De avond werd beëindigd met een verdere bonding experience waardoor je nog meer een warm welkom krijgt waar de Amerikanen sowieso al sterk in zijn. Een avondje met muziek en eten samen met alle ervaringsdeskundigen die we vandaag hebben mogen ontmoeten.
Dank je wel voor het lezen van mijn blog en hopelijk was het even leuk als leerzaam om te lezen!